Van 4 tot 12 september ging Kenneth op zending naar Burundi om daar met een expertengroep (artsen vanuit het Ministerie van Volksgezondheid, directeurs van ziekenhuizen en lokale vrijwilligers-experten van Artsen Zonder Vakantie) strategisch na te denken over de optimalisatie van patiëntenvervoer.
De juiste persoon op de juiste plaats
Kenneth beschikt over een paramedische achtergrond als gespecialiseerd verpleegkundige operatiezaal. Later bekwaamde hij zich in marketing en bedrijfsbeheer. Zo heeft hij heel wat jaren gewerkt in een medische bedrijfsomgeving, waarna hij de overstap maakt naar de non-profitsector. Tevens is hij medeoprichter en voorzitter van Belgambu, de Belgische beroepsvereniging voor ambulancediensten.
Zijn professionele carrière zorgt voor de ideale bagage om een 6-daagse workshop te leiden met als doelstelling: richtlijnen formuleren opdat men tot structurele oplossingen kan komen om de kwaliteit van het verwijzingssysteem te verbeteren. Het Burundese ministerie van Volksgezondheid wil dit bereiken dankzij het – door de EU gefinancierde – project Twiteho Amagara. Dit is een consortium van Artsen Zonder Vakantie, ENABEL, Memisa en Louvain Cooperation.
QALY’s realiseren in het verwijzingssysteem
De afkorting QALY staat voor quality-adjusted life year. Dit gaat over kwaliteitsvolle levensjaren; dit kan zowel een effect hebben op de levensverwachting als op de kwaliteit van het leven. QALY’s worden gebruikt om te bepalen of de middelen van de overheid voor gezondheidszorg correct worden ingezet.
Ik heb 6 dagen intensief vergaderd met lokale experten in een hotel. Alles wat ik gedaan heb tijdens mijn zending, heb ik gedaan met het principe van QALY’s in mijn achterhoofd. Mijn strategie was namelijk zoveel mogelijk QALY’s realiseren voor de bevolking van Burundi. Dat kon ik doen zonder een voet in een ziekenhuis te zetten.
Kenneth: “Het is belangrijk dat de Burundese zorgverleners kunnen werken binnen de juiste structuren. Zo creëren wij (expert-vrijwilligers) en de Burundese experten samen oplossingen die ervoor zorgen dat onze inspanningen grotere effecten genereren. Alle patiënten moeten juist vervoerd worden en de juiste zorg krijgen
De grootste QALY’s zijn te realiseren in het référence-gedeelte van patiëntenvervoer. Eenvoudig gesteld: als je ervoor zorgt dat er minder mensen sterven, kan je veel QALY’s realiseren.”
De structuur van gezondheidszorg in Burundi start op wijkniveau met een gezondheidscentrum, dan volgt het districtsziekenhuis, daarna het regionaal ziekenhuis en tot slot het nationaal ziekenhuis. Het land telt een 40-tal districten en elk district beschikt over twee ziekenwagens. Één staat aan het ziekenhuis zelf en één aan het bureau van het district. Deze ambulances worden momenteel niet optimaal ingezet.
Voorbeeld van een richtlijn met hoge impact voor de patiënt en die veel inspanningen vergt om te realiseren (veel QALY’s):
De patiënt heeft er soms baat bij om naar een ziekenhuis gebracht te worden dat maar 5 kilometer verderop ligt en men binnen een 10-tal minuten kan bereiken. Maar als dat gelegen is in een ander district, is dat administratief moeilijk, ook omdat de financiering van de districtsziekenhuizen dit niet voorzien. Dit betekent voor de patiënt dan soms een rit van 3 uur naar een ziekenhuis van het eigen district. En tijd kan net een bepalende factor zijn in het vervoeren van een patiënt die het minder goed stelt. Het spreekt voor zich dat het aanpassen van het financiële systeem van de gezondheidszorg in Burundi geen evidentie is.
Voorbeeld van een richtlijn met hoge impact voor de patiënt en die een gemiddelde inspanning vergt (redelijk wat QALY’s):
Het vraagt niet zoveel inspanning om te zorgen voor kwaliteit wanneer je vertrekt met de patiënt. Je moet ervoor zorgen dat de patiënt gestabiliseerd is en dat het duidelijk is welke info nodig is om het vervoer van de patiënt kwalitatief te kunnen uitvoeren.
Wat ook niet zo veel inspanning vergt, maar veel vruchten kan afwerpen is zorgen voor een imagoverandering van het patiëntenvervoer in de ziekenhuizen en een uitbreiding van de taken gekoppeld aan een gedegen opleiding van zij die de ziekenwagen besturen.
Wij (vrijwilligers-experten) zijn hier om hefbomen te creëren om ervoor te zorgen dat onze inspanningen grotere effecten genereren. Ik had ook één patiënt kunnen vervoeren en zeggen: “Zo moet het”. Nee, ik wil ervoor zorgen dat alle patiënten die vervoerd worden, de juiste zorg krijgen. Daarvoor zijn de juiste structuren nodig.
België als inspiratiebron
Kenneth: “Om tot een goede richtlijn te komen die de kwaliteit van patiëntenvervoer verbetert in Burundi, is er Belgische regelgeving geconsulteerd. Zo bestaat er regelgeving – met bijhorende lijst – rond wat in een ziekenwagen aanwezig moet zijn. Deze lijst hebben we als inspiratiebron, als checklist gebruikt; de experten hebben zaken toegevoegd en weggehaald, rekening houdende met de lokale context.
Zo werd een medische antishockbroek toegevoegd aan de Burundese lijst. De meerderheid van de doorverwijzingen handelen over zwangere vrouwen met een complicatie. Een ernstige bloeding vergt in Burundi immers een andere aanpak dan in België waar er kortere reistijden gelden naar ziekenhuizen en urgentie-artsen snel ter plaatse zijn om het over te nemen (MUG-team).
In Burundi moet een verpleegkundige een veel langere periode kunnen overbruggen zonder ondersteuning van een arts. Dit impliceert dat er een specifieke module dient opgemaakt te worden voor verpleegkundigen die meerijden met een ziekenwagen. Ook dit gegeven hebben we opgenomen in onze richtlijnen.”
Een medische antishock broek is een pantalonachtig instrument met pneumatische kamers, aansluitend aan de benen en de buik dat, bij inwendige bloedingen en bij door te gering bloedvolume ontstane shock-toestand, bloedingen tijdelijk kan verminderen.
Rebranding van het beroep
Kenneth: “Ik heb vastgesteld dat de meerwaarde van patiëntenvervoer in Burundi wordt onderschat. Mensen zien het (mee)rijden met een ambulance momenteel als een straf, maar het zou net een beloning moeten zijn om aan patiëntenvervoer te mogen doen. We hebben gebrainstormd over mogelijke manieren om deze nodige mentaliteitswijziging te bewerkstelligen. We gaan ervan uit dat er een opwaardering zal komen van het beroep door het in de toekomst verplicht te maken om extra modules te volgen. De verpleegkundige-ambulancier dient een extra opleiding te volgen om een patiënt in een ziekenwagen kwaliteitsvol te begeleiden en de chauffeur om met een ambulance te mogen rijden. Idealiter gaat dit gepaard met een loonsverhoging (een hele uitdaging).”
Toekomst
Aan het document met concrete voorstellen rond richtlijnen en aanbevelingen voor patiëntenvervoer in Burundi wordt momenteel naarstig verder gewerkt. Er is een Sharepoint opgezet waarop Kenneth Arkesteyn en Dokter Yves Maniragaba – Medisch Coördinator bij Artsen Zonder Vakantie – hun inzichten delen. Eind november zal dit document landen en verstuurd worden naar het Ministerie voor Volksgezondheid van Burundi. Doel is dit alles landelijk uit te rollen. Wij houden jullie op de hoogte van het verdere verloop!
