Rwanda

Rwanda, ook bekend als het Land van de Duizend Heuvels, bevindt zich in het Grote Merengebied in Oost-Afrika en heeft een oppervlakte van meer dan 26.300 km². Het is een ingesloten land dat in het noorden grenst aan Oeganda, in het oosten aan Tanzania, in het zuiden aan Burundi en in het westen aan DR Congo. Rwanda is het dichtstbevolkte land van continentaal Afrika (430 inwoners per km2 akkerland) en 4/5 van de bevolking leeft van de landbouw.

Een snelle bevolkingsgroei kan leiden tot overbevolking, een potentiële conflictfactor in veel Afrikaanse landen. In 2014, met drie van de vijf mensen onder de 25 jaar en een gemiddelde leeftijd van 19 jaar, is er nauwelijks nog onbebouwd land over. Aangezien het geboortecijfer nog steeds hoog is, voorspelt de VN dat, als de emigratie niet aanzienlijk toeneemt, de dichtheid tegen 2050 zal zijn verdubbeld. Het land moet nu al voedsel importeren.

Tussen 2005 en 2010 bedraagt het aantal kinderen per vrouw 5,4. De overheidsuitgaven voor gezondheidszorg bedragen 27,3% van de staatsbegroting (in 2006). Ondanks het feit dat Rwanda een van de armste landen ter wereld is, heeft 92% van de Rwandese bevolking een openbare ziektekostenverzekering, meer dan in de meeste ontwikkelde landen. Dit vergroot de toegankelijkheid van de zorg voor de bevolking.

Zoals in de meeste Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara is de Rwandese traditionele geneeskunde nog springlevend, ondanks de integratie van de westerse geneeskunde.

De gezondheidscontext

Rwanda staat voor verschillende uitdagingen op gezondheidsgebied:

De hoge prevalentie van sommige overdraagbare ziekten (waaronder covid), de opkomst van niet-overdraagbare ziekten (zoals oogproblemen, die in de top 10 van oorzaken van morbiditeit staan en in de top 10 van consultaties binnen de gezondheidsvoorzieningen van het land).
De behandeling van geestelijke gezondheidsproblemen en slachtoffers van seksueel geweld.
Chronische ondervoeding bij kinderen of ten minste ontoereikende voeding bij kinderen van 0-8 jaar. Uit gegevens van het strategisch plan voor de gezondheidssector van Rwanda blijkt dat in 2016 38% van de kinderen jonger dan 5 jaar een groeiachterstand had, voornamelijk als gevolg van ontoereikende voeding, maar ook door frequente ziekten, de verzorgingspraktijken van moeder en kind en een ongezonde omgeving. De Rwanda Demographic Health Survery-DHS (2015) geeft aan dat slechts 63% van de kinderen van 3-5 jaar goed evolueert op het gebied van lezen en rekenen, lichamelijke en sociaal-emotionele en leerontwikkeling.
Gebrek aan medisch personeel. Het aantal medici actief in het domein van ooggezondheid is namelijk nog steeds zeer beperkt, aangezien het Nationaal Strategisch Plan voor Ooggezondheid melding maakt van de aanwezigheid van slechts 16 oogartsen in Rwanda die werkzaam zijn in openbare en particuliere gezondheidsinstellingen.
Een gebrek aan specialisten op het gebied van lichamelijke en functionele revalidatie en op het gebied van handicaps en op integratie gerichte praktijken.
Gebrek aan medische infrastructuur en uitrusting, zoals bijvoorbeeld het bloedtransfusiesysteem. Toegang tot veilig bloed kan tot een kwart van de moedersterfte per jaar helpen voorkomen. Volgens de WHO worden elk jaar tussen 5,7 en 8,4 miljoen sterfgevallen in lage- en midden-inkomenslanden (LMIC’s) toegeschreven aan een slechte kwaliteit van de zorg, wat tot 15% van alle sterfgevallen in deze landen vertegenwoordigt. Artsen Zonder Vakantie houdt zich bezig met het overdragen van de juiste kennis, de vaardigheden en attitudes om de ontbrekende schakel van tijdige gezondheidszorg en eerstehulpdiensten aan te vullen. De opleiding van eerstehulpverleners in gemeenschappen draagt vervolgens rechtstreeks bij tot de kansen op een gezond leven en het bevorderen van het algemene welzijn.
De zwakke infrastructuur van Rwanda op het gebied van water en sanitaire voorzieningen resulteert in een beperkte toegang tot veilig drinkwater (op het platteland heeft slechts 52%17 van de huishoudens toegang tot veilig beheerd drinkwater) en sanitaire basisvoorzieningen (meer dan 34% van de huishoudens heeft geen toegang tot sanitaire basisvoorzieningen en 32%18 van de scholen beschikt niet over sanitaire voorzieningen ter plaatse). De preventie van bepaalde overdraagbare ziekten, zoals diarree, vereist echter toegang tot veilig drinkwater en adequate sanitaire voorzieningen. Ook het aanleren van gewoonten (zoals handen wassen) speelt hierbij een cruciale rol, vandaar het belang van hygiënebevordering.

Lokale coördinatie

In de westelijke provincie werkt Artsen Zonder Vakantie samen met twee partnerziekenhuizen, het Mibilizi-ziekenhuis en het Murunda-ziekenhuis, en met HVP Gatagara, een centrum voor gehandicapten.

Om ziekenhuiszorg van hoge kwaliteit te kunnen bieden, aangepast aan de reële behoeften van de bevolking in een regio, heeft Artsen Zonder Vakantie regionale teams in Burundi en Bukavu:

Het regionale team in Burundi ondersteunt het team in Bukavu en bestaat uit een medisch adviseur, een coördinator biomedisch onderhoud en een administratief manager. In Bukavu werken een technisch-gezondheidsassistent en een logistiek medewerker op permanente basis.

Rwanda is een stabiel land wat betreft veiligheid, infrastructuur en geografische toegankelijkheid: wegen en andere basisinfrastructuur zijn vaak in goede staat en functioneel.

De plaatselijke activiteiten hebben voornamelijk betrekking op zendingen. Deze zijn bijna allemaal gemengd, d.w.z. dat ze worden uitgevoerd door terreinvrijwilligers en plaatselijke experten. Deze aanpak heeft goede resultaten opgeleverd en wordt door de ziekenhuizen op prijs gesteld.

Lokale samenwerking

Artsen zonder Vakantie heeft een goed contact opgebouwd met de Rwandese artsenvereniging, waardoor wij uitwisselingen hebben kunnen ontwikkelen met de verschillende exepertverenigingen in het land op vlak van chirurgie en kindergeneeskunde.

Rwanda is ook een leerplatform voor de lokale aankoop van geneesmiddelen en verbruiksgoederen. Deze aankopen worden gedaan door het ziekenhuis en worden vervolgens terugbetaald door Artsen Zonder Vakantie. Dit is een nieuwe aanpak, die vruchten begint af te werpen en die nog verder wordt ontwikkeld.

Artsen Zonder Vakantie is in Rwanda ook erkend als CPD-aanbieder (Continuing Professional Development Provider), wat ons ook in staat stelt de plaatselijke capaciteiten te versterken. Deze methodologische aanpak wordt erkend door de autoriteiten en stelt ons in staat artsen en verpleegkundigen op te leiden.

De aanpak van de capaciteitsopbouw is steeds in overeenstemming met het nationale beleid van Rwanda inzake permanente opleiding om zo aan de plaatselijke gezondheidsbehoeften te kunnen voldoen.

Europese samenwerking

Dankzij een partnerschap met de Europese Unie in 2019 heeft Artsen Zonder Vakantie zich versterkt door een team van medewerkers aan te werven in Bujumbura, waardoor het mogelijk werd een filiaal op te richten in Bukavu en een technisch-gezondheidsassistent in dienst te nemen, die verantwoordelijk is voor Oost-Congo en Rwanda.

Sinds september 2019 worden de activiteiten van Artsen Zonder Vakantie in deze regio georganiseerd dankzij een verantwoordelijke in Mechelen. De lokale activiteiten in Rwanda worden verder opgevolgd door het regionale bureau, met een technisch-gezondheidsassistent in Bukavu, die zorgt voor de plaatselijke ondersteuning.

Help onze Afrikaanse collega’s om noodzakelijke medische zorg toegankelijk te maken.

Doe een gift