Moeizame bevallingen
Zelf moeder van drie dochters wijdt ze haar leven aan de bestrijding van vesico-vaginale fistels bij Congolese vrouwen en de opleiding van verloskundigen rond dit thema. Een vesico-vaginale fistel is een abnormale verbinding die ontstaat tussen de blaas en de vagina. Dit veroorzaakt blijvend verlies van urine en/of ontlasting uit de vagina. 92% van de fistels ontstaan tijdens een moeilijke bevalling, 5% na een gynaecologische operatie of door een verkrachting.
Dr. Dolores dankt haar naam aan de Spaanse dokteres die haar moeder bijstond tijdens haar moeizame geboorte. Alsof het lot ermee gemoeid is, zet ze zich al jaren gepassioneerd in om vrouwen te helpen die vesico-vaginale fistels overhouden aan onder andere moeilijke bevallingen.
“Ik doe het voor de glimlach die ik bij de vrouwen zie verschijnen eens de fistel hersteld is en nadat ze tien tot twintig jaar vernederd werden. Want wanneer ze een fistel hebben, verliezen ze urine van ‘s morgensvroeg tot ’s avonds laat. Daardoor worden ze uitgesloten door de gemeenschap. Zelfs na herstel geraken ze moeilijk terug geïntegreerd.”
Wereldwijde aandacht
De ontwikkeling van vesico-vaginale fistels bij net bevallen vrouwen is een groot probleem in DR Congo. Dokter Dolores vertelt dat er naar schatting 42 000 vrouwen onder lijden. Elk jaar komen er 4000 vrouwen bij. De fistelproblematiek kwam in 2003 wereldwijd onder de aandacht en nog meer toen dokter Mukwege, die vanuit Oost-Congo opereert, er in 2018 de Nobelprijs voor de Vrede voor kreeg. Vorig jaar werd ook Dolores zelf in de bloemen gezet door de prijs die ze via United Nations Population Fund (UNFPA) kreeg voor haar verwezenlijkingen.
Sterven hoort erbij
Ze werkt al 29 jaar in het ziekenhuis Saint-Joseph in het Westen van het land, aanvankelijk als verantwoordelijke van de materniteit, momenteel als directeur. “Het probleem oplossen is heel moeilijk. Naast armoede, vroege huwelijken en de inferieure positie van de vrouw is vooral de mentaliteit rond bevallen problematisch.
Op het platteland, waar de meeste vrouwen vandaan komen, moedigen zowel vrouwen als de gezondheidswerkers die hen omringen mekaar aan om hun eerste bevalling thuis te doen, zonder enige medische hulp. Om zo te tonen dat je ‘een echte vrouw bent’. Als de bevalling te lang duurt, en ze eigenlijk een keizersnede nodig hebben, moeten ze kilometers afleggen om bij een ziekenhuis te geraken. De meeste vrouwen sterven onderweg of baren een doodgeboren kind. Het probleem is dat de mensen dit als ‘normaal’ beschouwen, het hoort zogezegd bij het natuurlijke fenomeen van een bevalling. Je ziet in dorpen vaak vrouwen met vijf of zes kinderen lopen waarvan er bijvoorbeeld slechts twee van haarzelf zijn. De andere kinderen zijn van andere vrouwen uit de familie die stierven in het kraambed.” Dokter Dolores zucht. “Dat aspect maakt het heel moeilijk.”
Vredig wakker worden
Maar de verzuchting verdwijnt snel als ze denkt aan alle vrouwen die ze al heeft kunnen helpen. “Ik ben zo dankbaar voor wat Artsen Zonder Vakantie me gegeven heeft. Ik kon wel denken dat ik talent had, maar Artsen Zonder Vakantie heeft me de mogelijkheden gegeven om me bij te scholen in dit domein.” In 2003 komt ze voor het eerst in contact met uroloog Emile Debacker die tijdens een zending verschillende fisteloperaties uitvoert. “Ik zal nooit de reactie van één van de vrouwen vergeten die zei: ‘Dokter, ik ben voor het eerst in tien jaar vredig wakker geworden, zonder me zorgen te maken of mijn bed vochtig is of niet.’” Dokter Debacker toont haar ook tijdens zijn operaties voor het eerst de binnenkant van een blaas van een vrouw met fistels. “Ik stond met open ogen te kijken. Dat had ik me nooit kunnen voorstellen.”
Goed gedaan
Tijdens een tweede zending krijgt ze ondersteuning van de Luikse professor Jean de Leval . “Ik was aan het opereren. Hij verliet de kamer en ik opereerde voort. Na afloop zei hij: ‘Ik vraag me af of we nog moeten komen in de toekomst. U hebt dit zeer goed gedaan.’ Ik was overdonderd. Ten eerste omdat ik niet doorhad dat hij weer achter me was gaan staan om de operatie te volgen maar ook omdat zo’n belangrijke chirurg die woorden tegen me zei. Toen heb ik God bedankt. Als ik nadien twijfelde of ik goed bezig was, trok ik me daaraan op. De professor heeft gezegd dat het goed was”, lacht ze minzaam.
Wensen voor de toekomst
Ondertussen is dokter Dolores een referentie in het land en daarbuiten rond de fistelproblematiek. “Ik hoop dat we samen met Artsen Zonder Vakantie nog veel vrouwen kunnen helpen bij een vlot verloop van hun bevalling. Het is een dagelijkse realiteit. Ikzelf had er ook niet meer kunnen zijn want mijn moeder had een zeer moeilijke bevalling. Dankzij goede zorgverlening kunnen we veel vrouwen en pasgeborenen helpen. We willen zoveel mogelijk vrouwen met vesico-vaginale fistels verzorgen en daarnaast zorgverleners binnen de materniteit helpen om hun job zo goed mogelijk uit te oefenen. Dat zijn mijn wensen voor de toekomst en dit is ook wat we dit jaar al hebben gedaan door trainingen te organiseren in verloskundige noodgevallen voor de partnerziekenhuizen van Artsen Zonder Vakantie in Gombe-Matadi en Popokabaka.”
Tekst: Ann Palmers
