Van 8 tot 23 oktober organiseerde Artsen Zonder Vakantie een zending naar het ziekenhuis van Popokabaka in DR Congo. Daar zetten zowel Afrikaanse als Belgische expert-vrijwilligers in op basischirurgie, ziekenhuishygiëne en onderhoud van biomedisch materiaal. Eén van hen is Kristel Vermoesen, verpleegkundige in het Algemeen ziekenhuis Jan Portaels te Vilvoorde. Zij vertelt ons hoe de kwaliteit van de zorgverlening verbeterde dankzij deze zending.
Van links naar rechts: Dr Paulin Kapaya (chirurg expert-vrijwilliger), dokter Rachel, David (instrumentist), Kristel (expert-vrijwilliger verpleegkunde)
Diverse specialiteiten in een divers team
Het team dat in oktober naar Popokabaka trok, bestond uit 3 Congolese expert-vrijwilligers (een chirurg, een verpleegkundige anesthesist en een biomedisch ingenieur) en 3 Belgische verpleegkundigen.
Kristel Vermoesen ging al voor de derde keer naar dit ziekenhuis, dat zich op zo’n 300 kilometer van Kinshasa bevindt. De gezondheidszone Popokabaka staat in voor zo’n 100.000 à 150.000 inwoners, 28 gezondheidscentra en telt slechts 1 ziekenhuis. Het feit dat er aan zulke brede waaier van specialiteiten werd gewerkt tijdens deze zending – basischirurgie, ziekenhuishygiëne en onderhoud van biomedisch materiaal – vormt een enorme meerwaarde voor omwonende patiënten. Reken daar nog eens bij dat de Afrikaanse expert-vrijwilligers konden communiceren in de plaatselijke taal, en je begrijpt dat de aanwezigheid van dit diverse team van onschatbare waarde was voor de patiënten.
Bouwen in vertrouwen
Kristel: “Ik vind het belangrijk om mee te geven dat er al verschillende zendingen naar dit ziekenhuis plaatsvonden, wat maakt dat heel wat zaken, zoals de organisatie van het operatiekwartier, al vrij goed op punt stonden.
David, een plaatselijke instrumentist, staat voor gedesinfecteerde trommels. Hierin zit het steriel materiaal (o.a. steriele pakken, steriele velden om de patiënt en de tafel af te dekken in het OK)
Artsen Zonder Vakantie volgt de evolutie van zendingen zorgvuldig op, door het systeem van briefings en debriefings. Zo kan je steeds verder bouwen, weet je waar de uitdagingen liggen en welke concrete doelen vooropgesteld worden.”
Leermomenten inbouwen op een luchtige manier
Kristel: “In de operatiezaal vroeg chirurg Paulin regelmatig: “En Kristel, gaat het naar wens? Of wat kan er beter?” Mijn antwoord hierop vormde een informeel leermoment voor heel de groep. Dit toneelspel hebben we meer dan eens opgevoerd. Daarenboven merkten we dat deze toneeltjes maakten dat hierrond achteraf heel wat dynamiek op gang kwam, en dat medewerkers hier onderling ook over discussieerden en nadachten.”
Kristel die de operatieschort van chirurg Paulin aandoet
Patiënten lijden nu minder (pijn)
Kristel: “Ik heb patiënten gezien die lagen te knarsetanden van de pijn, wat echt door merg en been gaat. In Afrika wil men patiënten vaak niets geven tegen de pijn, omdat men ervan uitgaat dat medicatie symptomen maskeert. Toen ik tegen Justin – Congolees expert vrijwilliger & verpleegkundig anesthesist – zei: “Bij ons dachten ze dat vroeger ook”, begon bij de dokters stilaan het idee te rijpen dat er wel pijnmedicatie en antibiotica kan ingezet worden. De patiënten die we de 2 laatste dagen verzorgden, kregen de pijnmedicatie en antibiotica reeds toegediend op het OK.
Daarenboven wordt nu gewerkt met patiëntendossiers, die toegespitst zijn op de mogelijkheden die er binnen het ziekenhuis gelden. Hierop wordt ingevuld of en hoe de patiënt zijn/haar (pijn)medicatie heeft ontvangen; de ideale tool voor verpleegkundigen om elkaar op de hoogte te houden en fouten te voorkomen. Dit document kon slechts tot stand komen door nauwe samenwerking met de expert-vrijwilligers en lokale medewerkers.”
Links vooraan naar links achteraan: Justin Kimbien (expert-vrijwilliger & verpleegkundig anesthesist), Mboso (plaatselijke verpleegkundige anesthesist), Kristel Vermoesen en Ortwin Bode (verpleegkundigen)
Structurele uitdagingen blijven
Kristel: “Wij stelden vast dat er al veel werk is verzet in Popokabaka. Zo verloopt alles in het OK vlot, is het gebruik van patiëntendossiers ingeburgerd,… Toch blijft er veel werk aan de winkel. Denk maar aan het labo dat niet adequaat is uitgerust om de bloedonderzoeken te doen die nodig zijn om een juiste diagnose te kunnen stellen. Ook blijft het verloop van dokters een issue. Verder komen er meer patiënten naar een ziekenhuis waar een zending plaatsvindt, dan dat ze onder normale omstandigheden doen. Momenteel duurt het ook lang eer patiënten worden doorverwezen vanuit gezondheidscentra, waardoor het vaak te laat is om hen nog te kunnen helpen.
Al deze uitdagingen zullen we in de toekomst, met zijn allen, trachten te tackelen zodat nog meer patiënten de beste zorg kunnen ontvangen.”
#TogetherWeCare4HealthCare
Redactionele noot: de foto’s in dit artikel zijn gemaakt door Ann-Sophie Deldycke, een professionele fotografe uit Brugge die afgelopen oktober de missie Algemene Heelkunde en Ziekenhuishygiëne naar DR Congo vergezelde.