Een groot hart voor de minderbedeelden
“Ik ben uit passie begonnen met de studie geneeskunde én omdat ik mij wou inzetten voor de armen. Dat heb ik van mijn moeder, die me altijd vertelde dat we niet allemaal beschikken over dezelfde voorrechten in het leven. Daarom zei ik tegen mezelf: ik ga geneeskunde studeren om de armen te helpen. Na mijn studies kon ik makkelijk ergens anders (lees: beter betaald) werken, maar ik greep mijn kans en ging werken in het ziekenhuis ‘Saint Joseph’, waar vooral kansarme patiënten komen. De missie van dat ziekenhuis is immers om kwaliteitszorg te bieden aan mensen met een laag inkomen.
Door fistels te behandelen, zorg ik voor de armsten onder de armen: deze vrouwen hadden niet eens toegang tot de gezondheidszorg toen ze moesten bevallen.
De ideale voedingsbodem voor fistels zijn: bevallen in slechte omstandigheden en dit doorstaan gedurende dagen. Een fistel oplopen heeft niet alleen fysiek een grote impact – het gaat gepaard met veel pijn, verlies van urine en ontlasting – maar ook mentaal. Dit vanwege de schaamte en het stigma. Soms worden vrouwen zelfs door hun familie verstoten vanwege hun toestand. Het zijn echt mensen in de marge van de samenleving. Dat is wat me motiveerde, ik wilde hen hun menselijkheid teruggeven.”
De dialoog met de patiënt aangaan
“Na de chirurgische ingrepen, volgt er een lang en zwaar mentaal verwerkingsproces. Lichamelijk lappen wij de vrouwen zo goed mogelijk op, maar daarmee is het enorme schaamtegevoel en de angst gestimatiseerd te worden nog niet weg. De urine ‘stroomt’ nog steeds in het hoofd van deze vrouwen. Daarom is het heel belangrijk om met hen te praten; als zij mentaal gesteund worden op de juiste manier, kunnen ze gedetraumatiseerd worden. Met andere woorden: geestelijke gezondheidszorg is even essentieel als chirurgische behandelingen. Momenteel is het helaas zo dat wij deze noodzakelijke psychische begeleiding niet kunnen bieden.”
Vrouwen hun leven teruggeven
“Onze mentale steun bestaat erin de vrouwen uit te leggen hoe fistels ontstaan en dat ze er niet aan kunnen doen dat deze ontstaan zijn; het is ‘gewoon’ een ongeluk dat te wijten is aan slechte bevallingsomstandigheden. Weten dat zij er geen schuld aan hebben, is een belangrijke eerste stap. Tijdens een bezoek aan ons ziekenhuis zei de Belgische minister van Ontwikkelingssamenwerking iets dat me is bijgebleven:
Zeg tegen de vrouwen dat ze geen slachtoffers zijn, maar overlevenden. Zij hebben het recht op leven. En dat is exact wat wij dagdagelijks verkondigen, mijn team en ik.
Mama voor mijn patiënten
“Als ik met vrouwen praat leg ik mijn hand op hun arm; een spontaan gebaar met grote impact. Door een vrouw aan te raken die zichzelf als minder dan niets beschouwt na wat ze heeft meegemaakt, krijgt ze weer zelfvertrouwen, waardeert ze zichzelf meer. Door haar aan te raken, geef ik haar in zekere zin leven. Mijn patiënten verwijzen zelden naar mij als dokter. Dankzij de band van vertrouwen, noemen ze me mama.”
Een delicate dialoog
“Tijdens gesprekken met (de familie van) patiënten worden vaak gevoelige vragen gesteld. Sommige vrouwen vragen bijvoorbeeld of ze nog kinderen kunnen krijgen, of een echtgenoot belt me op om diezelfde vraag te stellen. Aangezien dit gevoelige materie is en ik ethische vragen liever niet beantwoord via telefoon, vraag ik de betrokkenen altijd om naar het ziekenhuis te komen om erover te praten. Je weet immers niet wie zich aan de andere kant van de lijn bevindt en of hij/zij pure intenties heeft. Het is niet altijd eenvoudig. Ook om hoofd te kunnen bieden aan dit soort situaties, zou het fijn zijn te kunnen terugvallen op psychologen. Zoals reeds gezegd, is dat momenteel helaas niet het geval.”
Bewustmaking en uitwisseling van ervaringen
“Na hun herstel, nemen vrouwen vaak wraak op de maatschappij. Ze keren terug naar hun gemeenschap. Ze gaan zich wassen in de rivier met de andere vrouwen, zonder zich te verbergen. Ik had een patiënte die me vertelde dat ze – meteen na terugkomst uit het ziekenhuis – haar lendendoek uittrok om de anderen te laten zien dat ze een schoon slipje had en dat ze genezen was. Zo informeren en sensibiliseren deze vrouwen andere vrouwen over het feit dat genezing mogelijk is. Deze mond-aan-mond-reclame maakt ook dat meerdere vrouwen hun weg naar het ziekenhuis vinden. Indirecte bewustmaking is zeer belangrijk.
Om meer mensen te bereiken, hebben we ook gewerkt met ‘ambassadeurs’: genezen vrouwen die hun verhaal als getuigenis op de lokale radio vertellen. In de meest dynamische gemeenschappen hebben wij getracht om praatgroepen op te richten rond dit thema. Ervaringen kunnen delen maakt immers deel uit van reïntegratie.
Het intakeformulier dat we in ons ziekenhuis gebruiken wanneer we patiënten met fistels opnemen, bevat nu ook de vraag hoe vrouwen gehoord hebben over de (gratis) behandeling. Op deze manier leren we welke kanalen werken om de boodschap over te brengen dat fistels een ziekte zijn die te behandelen is.”
De rol van het gezin
“Jonge vrouwen worden vaak naar het ziekenhuis gebracht door hun moeder, vader of echtgenoot. Ook zij spelen een belangrijke rol, niet alleen bij de reïntegratie van hun dochter of echtgenote in de gemeenschap, maar ook bij de bewustmaking. Vaak zijn mensen in het dorp immers op de hoogte dat een familie ver gereisd heeft om hun dochter of vrouw te vergezellen. Zodra zij terugkomen, stelt de gemeenschap vragen aan hen. Dat is het moment waarop de familie het stigma van schuld kan doorbreken en deze ervaringen kan delen om andere vrouwen te helpen.
Levenswerk
“Ik wil de plaats blijven innemen van de maatschappij die vrouwen met fistels heeft gemarginaliseerd en mishandeld.”
Ik wil vrouwen met fistels hun leven teruggeven. Dit zal ik blijven doen, ook wanneer mijn werkuren erop zitten. Het is een passie die ik nooit zal loslaten.
